سرقت مستوجب تعزیر چیست؟

سرقت چیست؟

جرم سرقت یکی از جرایمی است که از ابتدای تاریخ بشر وجود داشته است و در طول تاریخ اَشکال گوناگونی پیدا کرده است. در ابتدا تنها سرقت به شکل ساده وجود داشت ؛ اما اکنون می بینیم که سرقت از طریق رایانه هم انجام می پذیرد و نیاز به حضور فیزیکی سارق نیست.

ماده 267 قانون مجازات اسلامی در تعریف سرقت بیان می دارد : « سرقت عبارت از ربودن مال متعلق به غیر است.»

البته این ماده ، یک تعریف ساده از سرقت را بیان نموده و برای دانستن انواع سرقت مشدد ، سرقت حدی و ... باید مواد دیگر قانون مجازات اسلامی را نیز مطالعه کرد. در این مقاله درباره سرقت مستوجب تعزیر یا همان سرقت تعزیری اطلاعاتی را در اختیار خوانندگان قرار خواهیم داد.

سرقت مستوجب تعزیر چیست؟

فصل بیست و یکم از کتاب تعزیرات قانون مجازات اسلامی به سرقت تعزیری اختصاص دارد و انواع سرقت تعزیری و مجازات آنها را بر شمرده است. ماده 651 قانون مجازات اسلامی بیان می دارد: 

هر گاه سرقت جامع شرایط حد نباشد ولی مقرون به تمام پنج شرط ذیل باشد مرتکب از پنج تا بیست سال حبس و تا (۷۴) ضربه شلاق‌ محکوم می‌گردد:
۱ - سرقت در شب واقع شده باشد.
۲ - سارقین دو نفر یا بیشتر باشند.
۳ - یک یا چند نفر از آنها حامل سلاح ظاهر یا مخفی بوده باشند.
۴ - از دیوار بالا رفته یا حرز را شکسته یا کلید ساختگی به کار برده یا اینکه عنوان یا لباس مستخدم دولت را اختیار کرده یا بر خلاف حقیقت خود ‌را مامور دولتی قلمداد کرده یا در جایی که محل سکنی یا مهیا برای سکنی یا توابع آن است سرقت کرده باشند.
۵ - در ضمن سرقت کسی را آزار یا تهدید کرده باشند.
تبصره [الحاقی ۱۳۸۷/۰۸/۲۲]- منظور از سلاح مذکور در این بند موارد ذیل می‌باشد:
۱- انواع اسلحه گرم از قبیل تفنگ و نارنجک.
۲- انواع اسلحه سرد از قبیل قمه، شمشیر، کارد، چاقو و پنجه بوکس.
۳- انواع اسلحه سرد جنگی مشتمل بر کاردهای سنگری متداول در نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران یا مشابه آنها و سرنیزه های قابل نصب بر روی تفنگ.
۴- انواع اسلحه شکاری شامل تفنگهای ساچمه زنی، تفنگهای مخصوص بیهوش کردن جانداران و تفنگهای ویژه شکار حیوانات آبزی.

این ماده در بیان کلیات سرقت تعزیری بر آمده است و در مواد دیگر موارد دیگری از سرقت تعزیری به شدت های مختلف بیان شده است.

راه های اثبات جرم سرقت

ادله اثبات جرم عبارت از اقرار، شهادت، قسامه و سوگند در موارد مقرر قانونی و علم قاضی است. این موارد بیان کلی ادله اثبات است اما برای جرم سرقت ، اقرار ، شهادت و علم قاضی کاربرد دارد. 

• اقرار که در عرف اعتراف هم نامیده می شود عبارت است از این که شخص سارق ، خودش به عمل سرقت اقرار نماید و وقوع جرم از ناحیه خویش را اطلاع دهد.
• شهادت با شرایط مقرر قانونی در حالتی است که دو نفر وقوع جرم سرقت از ناحیه سارق را مشاهده کرده باشند و در محضر قانون این امر را شهادت دهند.
• علم قاضی که به تازگی در سیستم قضایی کشور معرفی شده است ؛ عبارت است از این که شخص قاضی با مشاهده اوضاع و احوال قضیه به یقین برسد که شخص متهم ، سارق می باشد. البته قاضی باید در حکم خود ، مواردی که باعث یقین وی شده است را بیان نماید. مثلاً اگر متهم در صحنه جرم حضور داشته یا اموال مسروق در ید او یافت شود

 انواع سرقت

اثبات دزدی بدون مدرک

برای اثبات هر امری باید مدارک کافی وجود داشته باشد. در اصطلاح حقوقی بیان می دارند که اصل بر برائت است و فرض بر این می شود که افراد بی گناه هستند و اگر کسی مدعی خلاف این مسئله است باید ثابت کند. همانطور که در بالا بیان کردیم ، برای اثبات جرم سرقت باید از یکی از ادله اقرار ، شهادت و یا علم قاضی استفاده کرد. اثبات دزدی بدون مدرک کار بسیار دشواری است و تقریباً غیرممکن.

باید از دادسرا درخواست تحقیقات کرد. همچنین ممکن است شما به فردی برای سرقت مظنون باشید اما سند و مدرک کافی جهت اثبات آن را نداشته باشید. در این صورت در مرحله انجام تحقیقات می‌توانید وی را به عنوان مظنون معرفی نمایید. در این حالت ممکن است در دادسرا از وی سوال و جواب‌هایی انجام شود یا اینکه با تحقیقات کارشناسی بیشتر مثلاً با بررسی شماره موبایل مظنون یا متهم ، بفهمند که آیا آن شخص در موقع سرقت در محل حضور داشته است یا خیر ؛ به ویژه در خصوص سرقت از منزل.

علاوه بر این ، ممکن است دادسرا دستور هرگونه تحقیقات دیگری را که برای شناخت سارق ضرورت داشته باشد ، به کلانتری بدهد. کلانتری نیز در اثبات دزدی بدون مدرک به شاکی کمک نماید. البته به یاد داشته باشید که علم قاضی ، نقش بسیار مهمی در اثبات سرقت بدون شهادت یا اقرار مرتکب دارد. علم قاضی به این معناست که قاضی با قرائن و مدارکی به‌ جز موارد ذکر شده در قانون ، به یقین برسد که متهم مجرم است و باید ادله خود را در حکم صادره بیان دارد.

حکم سارق سابقه دار

در ابتدا انواع مجازات های سرقت را بیان می داریم و سپس حکم سارق سابقه دار را بیان می داریم.

• مجازات‌های مربوط به سرقت تعزیری:
• سرقت مقرون به آزار و یا مسلح بوودن سارق: حبس از ۳ ماه تا ۱۰ سال و شلاق تا ۷۴ ضربه
• سرقت مسلحانه گروهی در شب: حبس از ۵ تا ۱۵ سال و شلاق تا ۷۴ ضربه
• راهزنی: ۳ تا ۱۵ سال حبس و شلاق تا ۷۴ ضربه
• کیف زنی و یا جیب بری: حبس از یک تا ۵ سال و تا ۷۴ ضربه شلاق
• سرقت وسایل و تاسیسات عمومی: حبس از یک تا ۵ سال

ماده 137 قانون مجازات اسلامی اصلاحی سال 1399 بیان می دارد: هر کس به‌ علت ارتکاب جرم عمدی به موجب حکم قطعی به یکی از مجازات های تعزیری از درجه یک تا درجه پنج محکوم شود و از تاریخ قطعیت حکم تا حصول اعاده حیثیت یا شمول مرور زمان اجرای مجازات، مرتکب جرم عمدی تعزیری درجه یک تا شش گردد، حداقل مجازات جرم ارتکابی میانگین بین حداقل و حداکثر مجازات قانونی آن جرم است و دادگاه می‌تواند وی را به بیش از حداکثر مجازات تا یک ‌چهارم آن محکوم کند.

 انتقال مال غیر چگونه رخ می دهد و مجازات های آن چیست؟

در صورت وجود یک یا چند جهت از جهات تخفیف ، دادگاه می تواند مجازات تعزیری را به نحوی که به حال متهم مناسب تر باشد به شرح زیر تقلیل دهد یا تبدیل کند:
الف - تقلیل مجازات حبس به میزان یک تا سه درجه در مجازات‌های درجه چهار و بالاتر.
ب - تقلیل مجازات حبس درجه پنج و درجه شش به میزان یک تا دو درجه یا تبدیل این مجازات و مجازات حبس درجه هفت حسب مورد به جزای نقدی متناسب با همان درجه.
پ - تبدیل مصادره کل اموال به جزای نقدی درجه یک تا چهار.
ت - تقلیل انفصال دائم به انفصال موقت به میزان پنج تا پانزده سال.
ث - [الحاقی ۱۳۹۹/۰۲/۲۳] - تقلیل سایر مجازات‌های تعزیری به میزان یک یا دو درجه یا تبدیل آن به مجازات دیگر از همان درجه یا یک درجه پایین تر.
تبصره [الحاقی ۱۳۹۹/۰۲/۲۳] - چنانچه در اجرای مقررات این ماده یا سایر مقرراتی که به موجب آن مجازات تخفیف می یابد، حکم به حبس کمتر از نود و یک روز صادر شود، به مجازات جایگزین مربوط تبدیل می‌شود.

جهات تخفیف عبارتند از :
الف- گذشت شاکی یا مدعی خصوصی.
ب - همکاری موثر متهم در شناسایی شرکا یا معاونان، تحصیل ادله یا کشف اموال و اشیاء حاصله از جرم یا به کار رفته برای ارتکاب آن.
پ - اوضاع و احوال خاص موثر در ارتکاب جرم، از قبیل رفتار یا گفتار تحریک آمیز بزه دیده یا وجود انگیزه شرافتمندانه در ارتکاب جرم.
ت - اعلام متهم قبل از تعقیب یا اقرار موثر وی درحین تحقیق و رسیدگی.
ث - ندامت، حسن سابقه و یا وضع خاص متهم از قبیل کهولت یا بیماری.
ج - کوشش متهم به منظور تخفیف آثار جرم یا اقدام وی برای جبران زیان ناشی از آن.
چ - خفیف بودن زیان وارده به بزه دیده یا نتایج زیانبار جرم.
ح - مداخله ضعیف شریک یا معاون در وقوع جرم.
تبصره ۱- دادگاه مکلف است جهات تخفیف مجازات را در حکم خود قید کند.
تبصره ۲- هرگاه نظیر جهات مندرج در این ماده در مواد خاصی پیش بینی شده باشد، دادگاه نمی تواند به موجب همان جهات، مجازات را دوباره تخفیف دهد.

پس برای سارق سابقه دار نیز امکان تخفیف مجازات وجود دارد ولی در صورت تکرار بیش از سه جرم ، این امر منتفی می باشد. 

ماده 139 قانون مجازات اسلامی:

در تکرار جرائم تعزیری، در صورت وجود جهات تخفیف مطابق مواد (۳۷) و (۳۸) این قانون اقدام می‌شود.

تبصره- چنانچه مرتکب دارای سه فقره محکومیت قطعی مشمول مقررات تکرار جرم یا بیشتر از آن باشد، مقررات تخفیف اعمال نمی‌شود.