انواع مرخصی در قانون

تعریف مرخصی

هر چند شاید مرخصی از جمله موضوعاتی است که نیازی به تعریف ندارد و همه کم و بیش با آن آشنا هستیم . به زبان ساده مرخصی یکی از حقوقی است که هر کارمند و کارگری برای ترک کار در روزهای غیر تعطیل دارد. در طول سال معمولا برای هر کارگر تعداد روز معینی پیش بینی شده است که میتواند مطابق قانون در محل کار حضور نداشته باشد.

نگاهی به انواع مرخصی در قانون کار

در قانون کار شش نوع مرخصی برای کارگران و کارمندان پیشبینی شده است. این چهار نوع مرخصی عبارت اند از:

استحقاقی

استعلاجی

ساعتی

ازدواج و فوت اقوام درجه یک

زایمان

بدون حقوق

البته نا گفته نماند که به موارد فوق میتوان برخی موارد دیگر که در قانون پیش بینی نشده است را اضافه نمود. اما با این وجود فعلا به همین هفت مورد رضایت دهیم تا شک و شبهه ای در تعاریف به وجود نیاید. در ادامه هر کدام از انواع مرخصی ها در قانون کار را توضیح داده و قوانین پیرامون آنها را بررسی میکنیم.

بدانید و آگاه باشید : استخدام دولتی

۱ .مرخصی استحقاقی

وقتی به کلمه استحقاقی نگاه کنیم، رنگ و بوی حق از آن به مشام میرسد. در واقعیت هم همینطور است؛ منظور از مرخصی استحقاقی روزهایی است که مطابق قانون یک کارگر یا کارمند میتواند در طول سال با دریافت حقوق در محیط کار حاضر نشود. شاید بپرسید که تعداد روز مرخصی استحقاقی در سال چقدر است؟ در پاسخ باید بگوییم که این موضوع بستگی به شرکت یا سازمانی که در آن کار میکنید نیز بستگی دارد.

اما در قانون کار درباره این موضوع تعیین تکلیف شده است. مطابق قانون در هر ماه برابر ۲.۵ روز مرخصی استحقاقی برای کارگران در نظر گرفته شده است. با یک محاسبه سر انگشتی مشخص میشود که در هر سال حدود ۵۲ روز مرخصی استحقاقی به هر نفر اختصاص پیدا میکند. اگر کارگر هستید، مراقب باشید که جمعه ها به هیچ عنوان جز مرخصی استحقاقی حساب نمیشود. البته به این روزها باید  ۱۱ اردیبهشت را نیز اضافه کنید که روز کارگر است و طبق قانون تمام کارگران تعطیل هستند. در ماده ۲۶ قانون کار ذکر شده است که کارگران تنها ۶ روز از مرخصی های استحقاقی خود را میتوانند در هر سال ذخیره کنند. البته این سیاست در شرکتها به شیوه های مختلفی اجرا میشود. بسیاری از کارفرمایان برای تشویق کارگران به منظور حضور در محل کار، تمام مرخصی های استحقاقی استفاده نشده آنها را خریداری میکنند و در مقابل وجه نقد به کارگران اختصاص میدهند.

۲ .مرخصی استعلاجی

یکی از جاهایی که همیشه بین کارگران و کارفرمایان مناقشه ایجاد میکند، مرخصی استعلاجی است. اما داستان این نوع مرخصی چیست؟ به زبان ساده مرخصی که از طرف پزشک برای افراد تجویز میشود، تحت عنوان مرخصی استعلاجی شناخته میشود. داستان از جایی پیچیده میشود که در قانون هیچ سقفی برای این نوع مرخصی پیش بینی نشده است. اما یک قید وجود دارد؛ این نوع مرخصی حتما باید به تأیید سازمان تأمین اجتماعی برسد. منظور این است که پزشک معتمد این سازمان باید مرخصی تجویز شده از سوی پزشک معالج را تأیید کند تا رسمیت بیاید. در قانون کار ذکر شده است که مرخصی استعلاجی تا دو نوبت و هر بار تا سقف هفت روز نیاز به تأیید پزشک معتمد سازمان تأمین اجتماعی ندارد و نظر پزشک معالج کفایت میکند. مرخصی استعلاجی نیز مانند مرخصی استحقاقی است؛ یعنی نه تنها فرد از حقوق خود بهره مند میشود، بلکه مدت مرخصی جزء سوابق کاری او نیز حساب خواهد شد.

۳ .مرخصی ساعتی

داستان مرخصی ساعتی چندان پیچیده نیست. فرض کنید شما به عنوان کارگر یا کارمند در یک روز کاری به اندازه کمتر از ۸ ساعت کار ضروری دارید. در این شرایط درخواست مرخصی ساعتی خود را به مدیر بالا دستی در اداره ارائه میکنید. در صورت تأیید میتوانید از مرخصی ساعتی بهره مند شوید. نکته مهم این است که مرخصی ساعتی شما در زمره مرخصی استحقاقی حساب میشود و به میزان ساعتی که از مرخصی ساعتی استفاده کنید، از مرخصی های استحقاقی شما کاهش پیدا میکند.

برای آشنایی با حقوق کارمندان و کارگران ، با متخصصان سودا اندیشان آتیه در ارتباط باشید.

۴ .مرخصی ازدواج و فوت اقوام درجه یک

مرخصی ازدواج و فوت اقوام درجه یک به هیچ عنوان جزء مرخصی از نوع استحقاقی به حساب نمی آید. مطابق قانون کار هر فرد در صورت ازدواج دائم یا فوت یکی از اقوام درجه یک میتواند از سه روز مرخصی با حقوق استفاده کند.

۵ .مرخصی زایمان

اما رسیدیم به بخش جذاب ماجرا یعنی مرخصی زایمان. شاید فکر میکنید که مرخصی زایمان فقط شامل حال بانوان میشود؛ اما صبر کنید. پدرهای بزرگوار نیز از طعم شیرین این مرخصی می چشند. مطابق قانون برای مادران شاغل در دستگاه های دولتی و غیردولتی به مدت ۶ ماه مرخصی زایمان تعلق میگیرد. همچنین برای آقایان نیز بعد از تولد نوزاد ۵ هفته مرخصی زایمان اختصاص پیدا میکند. مرخصی زایمان نیز جزء مرخصی های با حقوق به حساب می آید و روزهای آن در ردیف روزهای بیمه برای بازنشستگی محاسبه میشود. البته در برخی از شرکت های بخش خصوصی این مرخصی در حال حاضر برای خانم ها شش ماه محاسبه شده و مرخصی آقایان نیز تنها در صورت تأیید کارفرما پذیرفته میشود.

۶ .مرخصی بدون حقوق

برای مطالعه درباره قوانین مربوط به مرخصی بدون حقوق باید به ماه ۱۲ قانون کار مراجعه کنید. استفاده از مرخصی بدون حقوق تنها با موافقت کارفرما امکان پذیر است. همچنین سقف مدت این مرخصی نیز ۵ سال در طول مدت خدمت در یک شرکت در نظر گرفته شده است. در این مدت قرارداد بین کارفرما و کارگر به حالت تعلیق در می آید و پس از پایان دوره کارگر مجددا میتواند به سر کار برگردد. مرخصی های بدون حقوق معمولا برای تحصیل، گرفتاری های خانوادگی، سفرهای طولانی مدت و گذراندن دوره های کاری آزمایشی اخذ میشود. سقف مجاز استفاده از مرخصی بدون حقوق در یک سال کاری، یک ماه است.

محاسبه مرخصی

محاسبه مانده مرخصی از این جهت اهمیت دارد که در پایان هر سال کاری میتوانید در ازای مرخصی هایی که استفاده نکرده اید، پول دریافت کنید.