نفقه
واژه ای که حتما شما هم در زندگی روزمره خود بارها با آن مواجه شده اید ...اما نفقه به چه معناست؟ به چه افرادی تعلق میگیرد؟ مقدار آن چقدر است؟
ما در این مقاله قصد داریم به تعاریف قانونی و شرعی نفقه و انواع آن بپردازیم تا به پاسخ سوالات بالا دست یابیم.
نَفَقه در لغت به معنیِ هزینه، خرج، اخراجات، خرج هر روزه، خرجی، آمدهاست.
نَفَقه یعنی انفاق، و کمک کردن از باب نیکوکاری است؛ البته این نفقه بعضاً الزامآور میشود مانند نفقه زوجه و نفقه اقارب و خویشاوندان.
نفقه طبق ماده ۱۱۰۷ قانون مدنی ایران، عبارتست از: همه نیازهای متعارف و متناسب با وضعیت زن از قبیل مسکن، البسه، غذا، اثاث منزل و هزینههای درمانی و بهداشتی و خادم در صورت عادت یا احتیاج به واسطه نقصان یا مرض. ملائت و توانایی اقتصادیِ مرد یا وضعیت خانوادهٔ پدری زن، ملاکی برای تعیین میزانِ نفقه «نیست».
نفقه در دوران عقد
اصولا در دوران عقد زن و مرد در یک منزل سکونت ندارند و رابطه زناشویی زن و مرد تا قبل از ازدواج، مرسوم نیست و به اصطلاح زوجه باکره است. بنابراین، در اینجا نه تمکین عام محقق شده است و نه تمکین خاص. به همین دلیل است که برخی عقیده دارند که نفقه زن تنها پس از ازدواج به زن تعلق می گیرد و قبل از ازدواج یعنی در دوران عقد نفقه ای به زن تعلق نمی گیرد، اما چنین نکته ای قابل پذیرش نیست. چرا که بر اساس ماده ۱۱۰۲ قانون مدنی همین که نکاح به طور صحت واقع شد، روابط زوجیت بین طرفین موجود و حقوق و تکالیف زوجین در مقابل همدیگر برقرار می شود.
برای آگاهی بیشتر درباره نفقه و حقوق متعلقه، با سودا اندیشان ستاره در ارتباط باشید.
شمول نفقه
- غذا: غذا اساسی ترین بخش نفقه را تشکیل میدهد که برای ادامه حیات هر فرد ضرورت دارد. معیار در غذا، مقداری است که برای سیر کردن او کافی باشد و در کیفیت و جنس باید به عرف مراجعه کرد. از این رو، آنچه که برای امثال او متعارف است و با مزاج او سازگاری دارد و آنچه که به آن عادت کرده، به گونهای که به ترک آن ضرر میبیند باید برایش تهیه شود.
- لباس: در مقدار و جنس لباس، باید عادت امثال او و شهری که در آن ساکن است و همچنین به فصل هایی از سال که به لباس نیاز پیدا میکند، ملاک قرار گیرد؛ چون در کمیت، کیفیت و جنس لباس نسبت به این مسائل اختلافی فاحش پیدا میشود. اگر زن اهل تجمل و زیباپوشی است و به لباس های زینتی و تجملی نیاز دارد واجب است که علاوه بر دیگر لباسها، به حسب حال امثال او، برایش تهیه شود.
- مسکن: حق مسکن از مهم ترین ارکان نفقه است و مرد وظیفه دارد به عنوان سرپرست خانواده برای همسر خود منزلی مناسب و در شأن او برگزیند و آرامش خاطر او را فراهم سازد؛ بنابراین، زن حق دارد در خانهای که متناسب و معمول امثال اوست سکونت داده شود؛ حتی میتواند از شوهرش خانهای مستقل بخواهد که متعلق به خودش شود یا برایش اجاره کند.
- لوازم خانه: لوازم منزل از مهمترین ضروریات زندگی است که کمیت و کیفیت به عرف و عادت موکول میشود. بر این پایه، مجموعه وسایلی که برای تأمین حداقل نیازهای معیشتی زن ضرورت دارد باید برایش تهیه شود.
- خدمتکار: اگر زن، از خانواده های اشراف -که دارای خدمتکار و کلفت هستند- باشد، مرد باید برایش خدمتکار بگیرد؛ گرچه به بیش از یک نفر نیاز داشته باشد.
- هزینههای درمانی و بهداشتی: هزینه داروهایی که زن بهطور متعارف به آن نیاز دارد و هزینه نظافت و بهداشت فردی او بر عهده شوهر است.
- هزینه سفر: مخارج سفر زن اگر بیشتر از مخارج وطن باشد با شوهر نیست، ولی اگر شوهر مایل باشد که زن را سفر ببرد باید خرج سفر او را بدهد.
نفقه در زمان عده
نفقه مطلقه رجعیه در زمان عده بر عهده شوهر است مگر اینکه طلاق در حال نشوز واقع شده باشد لیکن اگر عده از جهت فسخ نکاح یا طلاق بائن باشد زن حق نفقه ندارد مگر در صورت حمل از شوهر خود که در این صورت تا زمان وضع حمل حق نفقه خواهد داشت.
بیشتر بدانید : اعسار
نفقه در قانون
- نفقه زوجه: مسکن و پوشاک و خوراک و اثاث خانه در حدود مناسبت عرفی یا وضع زوج و خادم در صورت عادت زوجه به داشتن خادم یا حاجت او به واسطه نا خوشی یا نقص عضوی
- نفقه اقارب: مسکن، اثاث خانه، خوراک و پوشاک به قدر رفع حاجت با در نظر گرفتن درجه استطاعت انفاقکننده