طلاق
طلاق در جامعه ایرانی وجهه جالبی ندارد و البته در اسلام نیز طلاق چهره خوبی ندارد ؛ تا جایی که طلاق را منفورترین حلال نامیده شده است. دو نفر که قصد می کنند تا زندگی خود را در کنار یکدیگر سپری کنند ، بعد از مدتی ممکن است به این نتیجه برسند که در کنار یکدیگر نمی توانند به اهدافشان برسند و بنابراین طلاق را انتخاب می کنند تا از قید زوجیت رها شوند. طلاق در مواردی واقعاً بهترین راهکار برای زن و مرد محسوب می شود اما در خیلی از موارد هم شاهد آن هستیم که می توان به جای طلاق ، راهکار دیگری در پیش گرفت. در رویه قضایی ایران ، در ابتدا زن و مرد را برای منصرف کردن از طلاق ، به مشاوره رهنمون می سازند تا علت دقیق اختلاف مشخص گردد.
طلاق هم مانند هر عملی نیازمند یک سری پیش فرض ها می باشد و باید در مسیر قانونی انجام شود تا اثر کند. طلاق از طرف مرد سریع تر و راحت تر از طلاق از سوی زن رخ می دهد. البته این مسئله همیشه هم صدق نمی کند و اینگونه نیست که زن نتواند طلاق بگیرد ؛ چه بسا طلاق غیابی از طرف زن نیز رخ می دهد. در این مقاله ، طلاق از طرف زن و دلایل محکمه پسند برای طلاق از طرف زن ، همچنین سریع ترین روش طلاق بدون حضور مرد را به اختصار بیان می کنیم.
ساده ترین روش طلاق بدون حضور مرد
طلاق از طرف مرد
طلاق از طرف مرد نسبت به طلاق از طرف زن ، راحت تر اتفاق می افتد و حتی بدون دلیل نیز می توان حکم به طلاق داد. حق طلاق در شرع و به تبع آن ، در قانون حق مرد شناخته شده است. البته در صورتی که طلاق از سوی مرد درخواست شود هم دادگاه مرد و زن را ابتدا به مشاوره می فرستد. اما به هر حال دادگاه در صورتی که مشاوره ، عدم امکان سازش را صادر کند ، باید گواهی مذکور را تایید کند. اگر مرد زن خود را بی دلیل طلاق دهد ، باید طبق تنصیف اموال ، نصف اموال خویش را که در زمان زوجیت به دست آورده است به زن تملیک کند و اگر دلیل قانع کننده برای طلاق داشته باشد ، این مسئله منتفی است.
زوج وقتی که می خواهد زن خود را طلاق بدهد ، دادگاه ضمن صدور گواهی عدم امکان سازش باید تمام حقوق مالی زن را از مرد بگیرد و تکلیف مهریه ، نفقه ، اجرت المثل ایام زوجیت و حضانت فرزندان را مشخص کند. اگر طلاق به صورت رجعی باشد ، نفقه تا انتهای زمان عده که سه طهر می باشد ، بر عهده زوج می باشد. حضانت فرزندان نیز تا 7 سالگی بر عهده زن می باشد و بعد از آن تا زمان بلوغ ( دختران تا نه سالگی و پسران تا پانزده سالگی ) به عهده مرد می باشد. بعد از سن بلوغ نیز خود فرزندان درباره آینده خویش تصمیم می گیرند و اینکه در کنار پدر زندگی می کنند یا در کنار مادر.
طلاق از طرف زن
طلاق از سوی زوجه شرایط متفاوتی نسبت به طلاق از طرف مرد دارد. در سند ازدواج دوازده شرط گنجانده شده است که زن باید یکی از آن شرایط را محقق شده اثبات کند تا بتواند از دادگاه حکم طلاق را دریافت کند. البته که اثبات آن شروط کار دشواری می باشد.
شروط دوازده گانه سند ازدواج به ترتیب زیر می باشد:
۱- استنکاف شوهر از دادن نفقه زن به مدت شش ماه به هر عنوان و عدم امکان الزام او به تادیه نفقه و همچنین در موردی که شوهر سایر حقوق واجبه زن را به مدت شش ماه وفا نکند و اجبار او به ایفا هم ممکن نباشد.
۲- سوء رفتار و یا سوء معاشرت زوج به حدی که ادامه زندگی را برای زوجه غیر قابل تحمل نماید.
۳- ابتلاء زوج به امراض صعب العلاج به نحوی که دوام زناشویی برای زوجه مخاطره آمیز باشد.
۴- جنون زوج در مواردی که فسخ نکاح شرعا ممکن نباشد.
۵- عدم رعایت دستور دادگاه در مورد منع اشتغال زوج به شغلی که طبق نظر دادگاه صالح منافی با مصالح خانوادگی و حیثیت زوجه باشد.
۶- محکومیت شوهر به حکم قطعی به مجازات پنج سال حبس یا بیشتر یا به جزای نقدی که بر اثر عجز از پرداخت منجر به پنج سال بازداشت شود یا به حبس و جزای نقدی که مجموعاً منتهی به پنج سال یا بیشتر باز داشت شود و حکم مجازات در حال اجرا باشد.
۷- ابتلاء زوج به هر گونه اعتیاد مضری که به تشخیص دادگاه به اساس زندگی خانوادگی خلل آورد و ادامه زندگی برای زوجه دشوار باشد.
۸- زوج زندگی خانوادگی را بدون عذر موجه ترک کند. تشخیص ترک زندگی خانوادگی و تشخیص عذر موجه با دادگاه است و یا شش ماه متوالی بدون عذر موجه از نظر دادگاه غیبت نماید.
۹- محکومیت قطعی زوج در اثر ارتکاب جرم و انجام هر گونه مجازات اعم از حد و تعزیر در اثر ارتکاب جرمی که مغایر با حیثیت خانوادگی و شئون زوجه باشد. تشخیص اینکه مجازات مغایر با حیثیت و شئون خانوادگی است با توجه به وضع و موقعیت زوجه و عرف و موازین دیگر با دادگاه است.
۱۰- در صورتیکه پس از گذشت پنج سال زوجه از شوهر خود به جهت عقیم بودن و یا عوارض جسمی دیگر زوج ، صاحب فرزند نشود.
۱۱- در صورتیکه زوج مفقودالاثر شود و ظرف شش ماه پس از مراجعه زوجه به دادگاه پیدا نشود.
۱۲- زوج همسر دیگری بدون رضایت زوجه اختیار کند یا به تشخیص دادگاه نسبت به همسران خود اجرای عدالت ننماید.
راه های طلاق از سمت زوجه
طلاق به درخواست زوجه از راه های زیادی امکان پذیر است که ما در این قسمت برخی از آنها را بیان می کنیم:
- عدم پرداخت نفقه از سوی مرد
وفق ماده ۱۱۲۹ قانون مدنی، اگر زن بتواند استنکاف شوهر خود از پرداخت نفقه یا عدم توانایی او را در دادگاه ثابت کند، دادگاه زوج را مجبور به طلاق زوجه می کند و در صورت عدم رعایت حکم، دادگاه یا نماینده او حکم طلاق را اجرا و طلاق را امضا می کند.
- عسر و حرج زنان
شاید مهم ترین و رایجترین مسیر طلاق از سمت زن و تقاضای طلاق از مرد، اثبات عسر و حرج باشد. طبق ماده ۱۱۳۰ قانون مدنی، زن حق دارد در صورت مشکل بودن ادامه زندگی مشترک، از دادگاه خانواده تقاضای طلاق کند. ترک زندگی خانوادگی توسط مرد، اعتیاد به مواد مخدر، حکم قطعی حبس به مدت ۵ سال یا بیشتر، ضرب و شتم و سایر سوء استفاده های مالی غیرقابل تحمل و ابتلا به بیماری های صعب العلاج است. مصادیق دشواری های ذکر شده حصری نبوده و ممکن است موارد دیگری نیز در آن گنجانده شود.
- دوازده شرط ضمن عقد
شرایط مندرج در عقد که در صورت تحقق هر یک از آنها زن می تواند تقاضای طلاق کند. رجوع به شرایط نکاح به عنوان دلیل طلاق به درخواست زوجه دارای ظرافت ها و پیچیدگی هایی است که نیاز به مشاوره و مشورت با وکیل طلاق دارد.
- وکالت بلاعزل طلاق
به عنوان شرط ضمن عقد نکاح یا بر اساس عقد لازم دیگر.
اثبات عسر و حرج برای طلاق
با وقوع یکی از شرایط دوازده گانه مندرج در سند ازدواج که در بالا ذکر شد ، مشخص می گردد که زندگی زوجه دچار عسر و حرج شده است. در واقع اصلی ترین کلیدواژه برای اخذ حکم طلاق از سوی زن ، اثبات عسر و حرج می باشد. عسر و حرج یعنی اینکه شرایط به گونه ای سخت شده است که تحمل آن غیرممکن و سخت است. نبودن مرد برای مدت شش ماه یا بیشتر ، عدم پرداخت نفقه ، کتک زدن زن ، داشتن شغلی که باعث آبروریزی است و ... از جمله مواردی است که زندگی مشترک را سخت می کند. البته به نظر نگارنده ، هر مسئله ای که موجب عسرو حرج گردد ، می تواند باعث صدور حکم طلاق گردد و فقط شروط دوازده گانه نیستند که وقوعشان عسر و حرج محسوب گردد.
باید توجه داشت که در رویه عملی دستگاه قضایی ، اثبات عسر و حرج به این سادگی ها نیست و پروسه طولانی و سختی دارد و باید مدارک و شواهد محکمی دال بر وجود عسر و حرج باشد تا به دادگاه در اثبات وقوع آن کمک کند. مدارکی همچون استشهادیه مبنی بر عدم پرداخت نفقه یا ضرب و جرح زن ، نظریه پزشکی قانونی دایر بر وقوع ضرب و شتم ، گزارش کلانتری و حتی اقرار مرد ؛ همگی می تواند جزو دلایل و مدارک اثبات عسر و حرج باشد.
سریع ترین روش طلاق برای طلاق از طرف زن چیست؟
دلایل محکمه پسند برای طلاق از طرف زن
هر آنچه که بتواند به اثبات وجود عسر و حرج کمک کند ، می تواند دلایل محکمه پسند برای طلاق از طرف زن باشد. اگر زن می خواهد طلاق بگیرد ، بهتر است چند دلیل برای طلاق داشته باشد. مصادیق سوءرفتار که منجر به عسر و حرج می گردد در قانون مدنی و قانون حمایت خانواده منصوص است ؛ بنابراین صرف نظر کردن زوجه از کلیه حقوق مالی خود، کافی برای اثبات عسر و حرج نیست.
در زیر به یک نمونه رای که بر مبنای دلایل محکمه پسند برای طلاق از طرف زن ابراز گردیده اشاره می کنیم.
در خصوص دادخواست خانم م.ح.س. فرزند ن. با وکالت آقایان ن.س. و م.م. به طرفیت آقای م.ح. فرزند ق. به خواسته صدور حکم طلاق ، خواهان در تشریح خواسته خویش چنین اظهار داشته است : با مهریه هیجده میلیون تومان وجه رایج به عقد دائم خوانده در آمده است فاقد فرزند مشترک میباشند. شوهرش یک سال و نیم است که اعتیاد شدید به شیشه پیدا نموده و هیچگونه تسلطی بر اعصابش ندارد. دست بزن دارد. بارها وی را مورد کتککاری قرار داده است و فحاشی مینماید. یک بار بر علیه شوهرش در دادسرای بعثت شکایت کرده است که به وی رضایت داده و شوهرش پسرعمویش میباشد. به خاطر کراهتی که از شوهرش پیدا نموده از هیجده میلیون تومان ، چهار میلیون تومان آن را در قبال طلاق به وی میبخشد و در این پرونده ادعای مالی ندارد. دادگاه ضمن احراز علقه زوجیت دائم بین طرفین به موجب تصویر مصدق سند نکاحیه به شماره ... صادره از دفتر رسمی ثبت ازدواج شماره ... حوزه ثبت شهر ری با عنایت به دادخواست تقدیمی خواهان و سایر اظهارت وی در جلسه دادرسی و نظر به اینکه خوانده با حضور در جلسه دادرسی مورخه 1393/6/12 این دادگاه صراحتاً بیان داشته است که (من راضی نیستم که همسرم به منزل مشترک برگردد و الان هم میخواهم که کلید درب منزل مشترک را بدهد و اگر کلید را ندهد من میروم قفل را تعویض میکنم و اگر بخواهد به سر زندگی مشترک برگردد هر بلایی که سرش آمد به عهده خودش میباشد ایشان فقط میتواند بیاید جهیزیهاش را ببرد) که بیان این مطلب از سوی خوانده خود مؤیدی بر صحت اظهارات زوجه بر سوءمعاشرت و سوءرفتار خوانده میباشد که نوعاً تحمل چنین وضعی همراه با مشکلات طاقت فرسایی میباشد و از طرفی تلاش دادگاه و داوران در حصول سازش و اصلاح ذات البین مؤثر در مقام نبوده و زوجه همچنان اصرار بر طلاق دارد. لذا با احراز عسر و حرج زوجه ، خواسته وی را وارد تشخیص دانسته و به استناد ماده 1130 قانون مدنی و قاعده فقهی لاضرر و لاضرار فی الاسلام و اینکه شارع حکیم تکلیف بمالایطاق نمیفرماید ، خوانده را به مطلقه نمودن خواهان ملزم و محکوم مینماید. طرفین میتوانند با حضور در یکی از دفاتر رسمی ثبت طلاق پس از اجرای صیغه طلاق واقعه مزبور را به ثبت برسانند. نوع طلاق با توجه به اینکه زوجه چهار میلیون تومان از مهریه مافی القباله اش را در قبال طلاق به شوهرش بذل نموده است خلع میباشد رعایت وجود شرایط صحت اجرای صیغه طلاق حسب مورد به عهده مجری صیغه خواهد بود. به استناد ماده 33 قانون حمایت از خانواده مجلس شورای اسلامی مدت اعتبار حکم شش ماه پس از تاریخ ابلاغ رأی فرجامی یا انقضای مهلت فرجامخواهی میباشد. ارائه گواهی پزشک ذیصلاح در مورد وجود جنین یا عدم آن به دفتر ثبت طلاق الزامی است. به استناد تبصره ذیل همان ماده در صورت امتناع زوج از حضور در یکی از دفاتر رسمی ثبت طلاق به سردفتر مربوطه نمایندگی در اجرای صیغه طلاق تفویض میگردد و در خصوص دعوی متقابل زوج برعلیه زوجه دائر بر الزام به تمکین با توجه به مراتب فوق و وجود خوف ضرر بدنی برای زوجه در صورت برگشت به زندگی مشترک خواسته زوج را وارد ندانسته و به استناد ماده 1115 قانون مدنی حکم به رد دعوی نامبرده صادر و اعلام میگردد آراء صادره حضوری محسوب و ظرف بیست روز پس از ابلاغ قابل تجدیدنظرخواهی در محاکم محترم تجدیدنظر استان تهران میباشد.