انواع دیه در قانون کدام است؟

دیه چیست؟

در دین اسلام و به تبع آن در قانون کشور ما، برای مجازات جانی در جنایات غیر عمدی بر نفس، عضو یا منفعت و یا جنایات عمدی ( در مواردی که به هر جهتی قصاص ندارد ) ، به منظور جبران خسارت وارده بر بدن انسان، مال معینی تحت عنوان دیه تعیین شده است که میزان آن در قانون براساس نوع جراحت وارده بر قسمت های مختلف بدن یک انسان مقرر شده است. دیه ، حق شخصی مجنی علیه یا ولی دم است و احکام و آثار مسئولیت مدنی یا ضمان را دارد. ذمه مرتکب جز با پرداخت دیه ، مصالحه ، ابراء و تهاتر ، بری نمی گردد.

در مواقعی اگر نواحی از بدن دچار جراحت شود که میزان دیه ی آن در شرع مقرر نشده است، ارش تعلق میگیرد. در این مقاله به این پرسش پاسخ خواهیم داد که : انواع دیه در قانون کدام است؟

انوع جراحت در قانون و میزان دیه آن

دیه حارصه

به خراشیدگی پوست بدون جاری شدن خون، حارصه میگویند. دیه ای که به این نوع جراحت تعلق میگیرد یک صدم دیه ی کامل است.

دیه دامیه

به جراحت سطحی همرا با بریدگی گوشت و خونریزی (کم و زیاد) دامیه گفته میشود و دیه ی آن دو صدم دیه ی کامل است.

دیه متلاحمه

هرگاه جراحت عمیق باشد و گوشت را پاره کند ولی به استخوان نرسد به آن متلاحمه گفته میشود و دیه ی آن سه سوم دیه ی کامل است.

دیه سمحاق

در جراحت سمحاق بریدگی و جراحت به حدی عمیق است که به استخوان میرسد و چهار صدم دیه ی کامل را دارد.

 بدانید و آگاه باشید : قتل و انواع آن

دیه موضحه

نوعی جراحت که پوست استخوان را کنار میزند و استخوان نمایان میشود، این جراحت پنچ صدم دیه ی کامل را دارد.

دیه مأمومه

این نوع جراحت، آسیب به سر است در این نوع آسیب عمق جراحت به نوعی است که به کیسه ی مغز میرسد و یک سوم دیه کامل را میگیرد.

دیه دامغه

این جراحت همراه با شکستگی استخوان سر، کیسه مغز را پاره میکند و علاوه بر دیهی شکستگی سر، دیه ی پار شدن کیسه ی مغز را نیز دربرمی گیرد.

شرایط پاک شدن سوء پیشینه یا سوء سابقه کیفری

دیه جائفه

نوعی از جراحت است که در آن هر نوع وسیله و از هر جهتی به بدن انسان وارد می شود و جراحت ایجاد می کند. به این نوع جراحت یک سوم دیه ی کامل تعلق می گیرد. البته باید توجه داشت که اگر آلت جراحت از یک طرف بدن وارد شده باشد و از طرف دیگر خارج شده باشد، دو جراحت جائفه محسوب می شود. در صورتی که در جراحت جائفه اعضای درونی بدن نیز مورد آسیب قرار بگیرد، دیه جراحت آن نیز حساب می شود.

دیه نافذه

به جراحتی که با وارد شدن یک وسیله در دست و پا ایجاد می شود. دیه آن برای مرد یک دهم دیه کامل است و در مورد زن ارش به آن تعلق می گیرد. هرگاه یکی از جراحات حارصه، دامیه، متلاحمه، سمحاق و موضحه در جایی از بدن غیر از سر و صورت رخ دهد و آن عضو دیه ثابت داشته باشد، دیه به حساب نسبت های فوق از دیه عضو تعیین می شود و اگر آن عضو دارای دیه نباشد، ارش تعلق خواهد گرفت.

 توجه داشته باشید که محاسبه دیه به صورت دقیق نیازمند به معاینه پزشکی قانونی است.

دیه سال 1401 چقدر است؟

به موجب ابلاغ رئیس قوه قضائیه با توجه به بررسی‌های به عمل آمده، مبلغ دیه کامل در ماه‌های غیر حرام در سال 1401، 600 میلیون تومان تعیین شد. با افزودن یک سوم مبلغ اعلام شده به دیه در ماه های عادی، دیه در ماه های حرام سال 1401 که مبلغ 800 میلیون تومان بدست می‌آید.

افزایش دیه در ماه های حرام

ماه های حرام عبارتند از : محرم _رجب_ذی القعده و ذی الحجه. ماه های حرام در محاسبه دیه ، تنها در مواردی که قتل اتفاق افتاده باشد ولو قتل غیر عمد تاثیرگذار است و دیه ضرب و جرح در این ماه ها بر همان مبنایی حساب خواهد شد که در ماه های عادی محاسبه میشود. قتل غیر عمدی در ماه های حرام سبب افزایش ثلث دیه (افزایش حدود %30 دیه) است که به اصطلاح حقوقی و فقهی به آن تغلیظ دیه در ماه های حرام گفته میشود. یک مثال می آوریم: آخرین مبلغی که رئیس دستگاه قضایی کشور از یک دیه ی کامل انسان در سال 1400 اعلام کرد، 480 میلیون تومان است که این مبلغ در ماههای حرام حدود ۳۰ درصد افزایش پیدا کرده و به 640 میلیون خواهد رسید. در افزایش دیه در ماه های حرام فرقی میان فرد بالغ و غیر بالغ، زن یا مرد، مسلمان و غیر مسلمان نیست و در مواقعی هم که سقط جنین بعد از چهار ماهگی به صورت غیر قانونی صورت گیرد، دیه جنین افزایش پیدا میکند.

برای دانستن اینکه ، انواع دیه در قانون کدام است؟ با سودا اندیشان ستاره در ارتباط باشید.

دیه از بین بردن عضو و فلج کردن اعضاء

از بین بردن هر یک از اعضای فرد و هر دو عضو از اعضای زوج، دیه کامل و از بین بردن هریک از اعضای زوج، نصف دیه کامل دارد. چه آن عضو از اعضای داخلی بدن باشد، چه از اعضای بیرونی.

فلج کردن عضو دارای دیه معین، دو سوم دیه آن عضو. از بین بردن عضو فلج، یک سوم دیه همان عضو را دارد. در فلج کردن نسبی عضو که درصدی از کارایی آن از بین می رود، با توجه به کارایی از دست رفته، ارش تعیین میگردد.

دیه اعضای پیوندی و مصنوعی

دیه اعضایی که با پیوند و امثال آن در محل عضو از بین رفته، قرار گرفته است و مانند عضو اصلی دارای حیات می شوند به میزان دیه عضو اصلی است و اگر دارای حیات گردد ولی از جهت دیگری معیوب شود، دیه عضو معیوب را دارد.

از بین بردن اعضای مصنوعی، تنها موجب ضمان مالی است.

دیه زن، نصف دیه مرد است؟

بر اساس ماده  ۵۵۰ قانون مجازات اسلامی ”دیه قتل زن، نصف دیه مرد است“

دین اسلام و شریعت ما دیه قتل یک زن را نصف دیه ی مرد دانسته است؛ این حکم به معنای عدم تساوی زن و مرد و پایین تر بودن ارزش زن از مرد نیست؛ چرا که هم قرآن و هم شریعت ما همواره برای زن ها همان اندازه ارزش و اهمیت قائل شده که برای مردها شده است. از نظر دین اسلام ارزش انسان ها به فضیلت و کمالات معنوی است نه جنسیت او.

علت نصف بودن دیه زن نسبت به مرد صراحتاً در دین ما بیان نشده است و نظر اندیشمندان اسلامی در این موضوع بر آن است که چون اقتصاد هر خانواده در درجه اول در دست مرد است و مرد، سرپرست اعضای خانواده خود و مسئول پرداخت نفقه آنهاست و با مرگ او اقتصاد آن خانواده و رفاه آنها دچار آسیب شده و زندگی برای اعضاء با نبود مرد خانواده، نسبت به نبود زن خانواده، به مراتب سخت تر خواهد گذشت.

چه کسی باید دیه را پرداخت کند؟

بر اساس ماده 462 قانون مجازات اسلامی ، دیه جنایت عمدی و شبه عمدی بر عهده خود مرتکب می باشد. اما در خطای محض ، قضیه کمی متفاوت است و در صورتی که جنایت با بینه یا قسامه یا علم قاضی ثابت شده باشد ، پرداخت دیه با عاقله است و اگر با اقرار مرتکب یا نکول او از سوگند یا قسامه ثابت شد ، دیه بر عهده خود مرتکب است.

پرسش های شما ، پاسخ های ما

دیه بر چه اساسی تعیین می گردد؟

دیه بر اساس معیارهای شرعی تعیین می شود. مثلاً بر اساس قیمت شتر در هر سال!!!

آیا دیه مرد مسلمان با غیر مسلمان برابر است؟

کسانی که دینشان در قانون اساسی ایران ذکر شده است ، دیه ای برابر با مسلمانان دارند ولی کفار دیه ندارند.

چرا دیه زن نصف دیه مرد است؟

در مقاله اشاره کردیم که این مسئله به دلایل تاریخی می باشد که امروزه تقریباً منسوخ گردیده است.