بازنشستگی و انواع آن

۱۱ فروردین ۱۴۰۱ حقوق کار و روابط کارگر و کارفرما ، سایر

بازنشستگی

کارمند ممکن است با اراده خود یا خارج ازاراده خود از خدمت دولت خارج شود یا به خدمت وی پایان داده شود. حالات ارادی خروج از خدمت، استعفاء، بازنشستگی و بازخریدی با تقاضای مستخدم است. البته کارمند نیز می تواند با تقاضای بازخریدی و یا بازنشستگی به خدمت خود خاتمه دهد و اداره نیز می تواند با اراده خود مستخدم را بازخرید یا به بازنشستگی درآورد. در این نوشتار به شرایط بازنشستگی و حالات آن می پردازیم.

برابر بند ج ماده 124 قانون استخدام کشوری « بازنشستگی وضع مستخدمی است که طبق قانون به موجب حکم رسمی مراجع صلاحیت دار از حقوق بازنشستگی استفاده می کند.» اما در قانون مدیریت خدمات کشوری بازنشستگی تعریف نشده است.

هدف اساسی بازنشستگی تأمین زندگی کارکنانی است که دیگر قادر به ادامه همکاری در خدمات عمومی نمی باشند و مقرری تعیین شده برای حمایت آنان در دوران کهولت است. البته اهداف دیگری در بازنشستگی دارد. وجود نظام بازنشستگی با تسهیل خروج افراد مسن از سیستم اداری کشور زمینه را برای جذب افراد جوان تر و کارآزموده میسر می سازد. حقوق بازنشستگی گرچه دستمزد پس افتاده کارمند می باشد اما با توجه به تعداد کارمندانی که در هر سال بازنشسته خواهند شد و ادامه حیات آنان پس از دوران بازنشستگی زمینه مالی قابل توجهی را ضروری می سازد که ممکن است کسور بازنشستگی در دوران خدمت و اشتغال کارمند کافی برای پرداخت حقوق بازنشستگی نباشد لذا در تهیه مقررات بازنشستگی عوامل مختلفی باید مورد توجه قرار گیرد و مقررات بازنشستگی بایستی تلفیقی بین نیازها و ضرورت های مختلف به وجود آورد.

*** برای اطلاع از قوانین بازنشستگی ، با متخصصین سودا اندیشان ستاره در ارتباط باشید. ***

شرایط بازنشستگی

فصل هشتم قانون استخدام کشوری مربوط به بازنشستگی و وظیفه است اما پس از تصویب آن قوانین متعدد دیگری در زمینه شرایط و چگونگی بازنشستگی مستخدمین دولت وضع شد مثل:

قانون اصلاح مقررات بازنشستگی و وظیفه استخدام کشوری 1368
قانون نظام هماهنگ حقوق بازنشستگی و وظیفه 1373
قانون اصلاح پاره ای از مقررات مربوط به بازنشستگی 1379

پراکندگی مقررات مربوط به بازنشستگی مستخدمین دولت موجب شده است که تشخیص قوانین ناسخ و منسوخ حتی برای متخصصین آن نیز مشکل باشد. انتظار می رفت که با تصویب قانون مدیریت خدمات کشوری در این زمینه انسجامی ایجاد شود. اما چون علاوه بر مواد مندرج در قانون مدیریت خدمات کشوری در زمینه بازنشستگی، طبق مواد 101 و 108 قانون مزبور مقررات سابق هنوز به قوت خود باقی است، لذا می توان گفت در زمینه مقررات بازنشستگی کارمندان دولت در حقوق اداری ایران پراکندگی بیشتر شده است.

طبق قانون استخدام کشوری و قوانین ذیربط بازنشستگی به طرق مختلف امکان پذیر است. بازنشستگی اختیاری در حداقل سن معین به تقاضای مستخدم، بازنشستگی به اختیار دولت، بازنشستگی اجباری در حداکثر سن معین و بازنشستگی اجباری در سن معین در موارد خاص.

بیشتر بدانید : استخدام دولتی و انواع استـخدام ، شرایط و آثار آنها

بازنشستگی اختیاری

بازنشستگی به تقاضای مستخدم

مستخدم رسمی می تواند با داشتن حداقل 60 سال سن با هر میزان سابقه ی خدمت، تقاضای بازنشستگی کند و دولت مکلف به قبول آن است.

همچنین بازنشستگی مستخدمین رسمی ثابت و دارای عناوین مشابه با حداقل 30 سال سابقه خدمت قابل قبول از لحاظ بازنشستگی طبق مقررات مربوط خواهد بود.

بازنشستگی به اختیار دولت

بازنشستگی با 30 سال سابقه ی خدمت
بازنشستگی زنان با 20 سال سابقه ی خدمت البته با تقاضای مستخدم
بازنشستگی مردان با 50 سال سن و 25 سال سابقه ی خدمت

بازنشستگی اجباری

بازنشستگی اجباری بر اساس سن مستخدم

به موجب ماده ی 77 قانون استخدام کشوری « وزارتخانه ها و مؤسسات دولتی مشمول این قانون مکلفند، مستخدمین رسمی را که 65 سال سن دارند بازنشسته کنند». بنابراین رسیدن به سن 65 سالگی موجب قطع رابطه ی خدمتی مستخدم با دولت است و هر گونه تصمیمی مبنی بر نگهداشتن مستخدم در حالت اشتغال، قانونی نیست و باطل می باشد. البته طبق ماده 10 قانون اصلاح مقررات بازنشستگی سال 68 مستخدمین مشاغل تخصصی در صورت درخواست و موافقت دستگاه متبوع آنها از حکم ماده 77 مستثنی خواهند بود.

بازنشستگی اجباری به علت محکومیت به محرومیت حقوق اجتماعی

طبق ماده 92 قانون استخدام کشوری «هرگاه مستخدم رسمی که بیش از ده سال سابقه خدمت دارد اصالتاً یا تبعاً به محرومیت از حقوق اجتماعی محکوم شود، در صورتی که محکومیت او از لحاظ ارتکاب جرایم خدمتی نباشد و به سن 55 سالگی نرسیده باشد معادل آنچه به عنوان کسور بازنشستگی تا تاریخ محکومیت پرداخته به عنوان کمک به عائله وی پرداخت خواهد شد. و در صورتی که در تاریخ محکومیت به محرومیت از حقوق اجتماعی حداقل 55 سال داشته باشد به عائله او حقوق و وظیفه ای برابر نصف حقوق بازنشستگی پرداخت خواهد شد و پس از اعاده حیثیت شخصاً از تمام حقوق بازنشستگی خود استفاده می کند.

بازنشستگی به عنوان مجازات اداری

ماده 9 قانون رسیدگی به تخلفات اداری یکی از انواع تنبیهات اداری را بازنشستگی با شرایطی اعلام نموده است. طبق بند ط این ماده به عنوان مجازات اداری می توان مستخدمین زن را در صورت داشتن بیست سال سابقه خدمت دولتی و بیست و پنج سال سابقه خدمت دولتی برای مستخدمین مرد با تقلیل یک یا دو گروه بازنشسته نمود.