مراحل شکایت در دادسرا

مقدمه

برای رسیدگی به هر شکایتی مراحلی باید طی شود و این موضوع باید روشن شود که در هر مرحله از رسیدگی باید اقداماتی انجام شود تا مجازات شخص محکوم به موجب قانون اجرا گردد و برای همین باید مرجعی وجود داشته باشد تا برای احراز جرم مقدماتی از جمله کشف و تعقیب و تحقیقات را انجام دهد البته این موارد محدود به وظایف دادسرا نبوده و اجرای احکام نیز زیر نظر دادسرا میباشد.تعریف دادسرا درماده ی 22 قانون ایین دادرسی کیفری آماده است:به منظور کشف جرم، تعقیب متهم، انجام تحقیقات، حفظ حقوق عمومی و اقامه دعوای لازم در این مورد، اجرای احکام کیفری، انجام امور حسبی و سایر وظایف قانونی، در حوزه قضائی هر شهرستان و در معیت دادگاههای آن حوزه، دادسرای عمومی و انقلاب و همچنین در معیت دادگاههای نظامی استان، دادسرای نظامی تشکیل می‌شود. در این مقاله میخواهیم به انواع دادسرا،صلاحیت و مقامات دادسرا  و وظایف ، نحوه ی شکایت در دادسرا و اقدامات قابل ارجاع به ضابطان دادگستری  بپردازیم.

برای مشاوره  مراحل شکایت در دادسرا، با وکلای با تجربه ی سودا اندیشان ستاره در ارتباط باشید.

انواع دادسرا

به موجب ماده ی 22 قانون آیین دادرسی کیفری :به منظور کشف جرم، تعقیب متهم، انجام تحقیقات، حفظ حقوق عمومی و اقامه دعوای لازم در این مورد، اجرای احکام کیفری، انجام امور حسبی و سایر وظایف قانونی، در حوزه قضائی هر شهرستان و در معیت دادگاههای آن حوزه، دادسرای عمومی و انقلاب و همچنین در معیت دادگاههای نظامی استان، دادسرای نظامی تشکیل می‌شود.

در این ماده به دادسرای عمومی و انقلاب اشاره شده است لذا این به این معنی است که دادسرای عمومی و انقلاب مرجع عمومی است و دادسراهای دیگر نیز زیر نظر این دادسرا تشکیل میشوند.برای  انواع دادسرا در نظام حقوقی ایران باید بدانیم که چه نوع دادگاه هایی وجود دارد و در معیت این دادگاه ها دادسرا تشکیل خواهد شد. انواع دادگاه و دادسرا در نظام حقوقی ایران عبارت اند از :

دادسرای عمومی و انقلاب در معیت دادگاه کیفری اعم از دادگاه کیفری یک،کیفری دو،و دادگاه انقلاب.

دادسرای نظامی در معیت دادگاه نظامی یک و دو

دادسرای ویژه روحانیت در معیت دادگاه ویژه ی روحانیت

دادسرای ویژه ی نوجوانان در معیت دادگاه کیفری 

دادسرای انتظامی قضات در معیت دادگاه عالی انتامی قضات 

دادسرای های فوق زیر شاخه ای از دادسرای عمومی و انقلاب هستند و در حوزه قضایی های مختلف تشکیل میشوند و به آنها دادسراهای تخصصی میگویند البته یکه دادسرای اختصاصی داریم که به موجب آیین نامه ویژه ی جرایم روحانیون تشکیل میشود که این دادسرا و دادگاه اختصاصی میباشد و فقط به جرایم مشخص در صلاحیت خود میتواند اقدامات دادسرا را انجام دهد.

بر اساس قانون آیین دادرسی کیفری و نحوه ی تشکیل دادگاه های کیفری و صلاحیت آنها بعضی از جرایم قابلیت طرح در دادسرا نداشته و مستقیم در دادگاه طرح میشوند عبارتند از: کلیه ی جرایم اطفال و نوجوانان با رعایت ماده ی 315 قانون آیین دادرسی کیفری و جرایم منافی عفت و جرایم جنسی حدی و جرایم نامشروع تعزیری مانند تقبیل و مضاجعه، جرایم تعزیری درجه هفت و هشت،جرایمی که مجازات آن ها صرفا جزای نقدی نسبی باشد مطابق با ماده 19 قانون مجازات اسلامی درجه ی هفت بوده و مستقیم در دادگاه مطرح میشوند. تعیین عنوان مجرمانه با دادسرا میباشد یعنی دادسرا تعیین میکند که رفتار ارتکابی چه عنوان مجرمانه ای دارد.

صلاحیت دادسراها 

صلاحیت دادسرا بر اساس صلاحیت دادگاه ها میباشد و در یکسری موارد که ذکر خواهیم کرد استثنایی بر این اصل وارد میشود.صلاحیت دو نوع است و به صلاحیت ذاتی و محلی تقسیم میشود.صلاحیت ذاتی یعنی دادگاه بر اساس صنف و نوع و درجه دادگاه بتواند به جرمی رسیدگی نماید. صلاحیت محلی یعنی اینکه دادگاه محلی بتواند به جرمی رسیدگی نمایند. در مواردی میتوان گفت که عدول از صلاحیت محلی امکان پذیر خواهد بود این بدان معنی نیست که طرفین بتوانند باهم توافق کنند تا در دادگاه خاصی رسیدگی شود.در صلاحیت محلی مواردی از قبیل وقوع جرم و کشف جرم دستگیری متهم و ... میتواند صلاحیت را تعیین نماید.در قانون ایین دادرسی کیفری اصل به صلاحیت دادگاه کیفری دو میباشد به جز جرایمی که در صلاحیت دادگاه کیفری یک انقلاب و نظامی و ویژه روحانیت خواهد بود.

در دادگاهای بخش دادسرا تشکیل نخواهد شد و انجام تحقیقات مستقیم در دادگاه میباشد. فقط اگر جرایم مذکور در ماده ی 302 در بخش به وقوع بپیوندد  رئیس دادگاه بخش به جانشنینی باز پرس تحقیقات مقدماتی را انجام خواهد داد. ولی صدور کیفر خواست در این مورد با دادستان شهرستان بخش متبوع خواهد بود. در موضوع صلاحیت میتواند بر اساس شخصیت متهم یا میزان و نوع مجازات یا عنوان مجرمانه خواهد بود.و در اولیت بودن این موارد باید اول به شخصیت فرد بعد عنوان مجرمانه بعد میزان مجازات توجه خواهد شد.در ادامه این مقاله میخواهیم به مقامات دادسرا اشاره نماییم.

مقامات موجود در دادسرا

ریاسات دادسرا  یا به به عبارتی در راس دادسرا دادستان قرار دارد. دادستان مقام تعقیب میباشد، جرایم ارتکابی میتواند دو جنبه داشته باشد

جنبه ی عمومی تعدی به مقررات الهی و حقوق عموی و نظم عمومی است که جرایم غیر قابل گذشت خواهد بود شاکی اصلی در این جرایم دادستان است.

جنبه ی خصوصی که تعدی به حقوق شخص یا اشخاص است  جرایم قابل گذشت میباشد و با شکایت شاکی شروع و با گذشت شاکی متوقف خواهد شد.البته این نکته که در جرایم غیر قابل گذشت گذشت شاکی فقط از جهات تخفیف خواهد بود.

مقامات دادسرا:

دادستان ریاست دادسرا و مقام تعقیب

بازپرس مقام تحقیق

دادیار  امور محوله از طرف دادستان را انجام میدهد و در برخی موارد بجای بازپرس وظایف تحقیق را انجام میدهد.

معاون و کامند اداری 

در دادگاه بخش نیز در بعضی موارد وظایف دادستان را رئیس یا دادرس علی البدل انجام میدهند. چون در حوزه قضایی بخش دادسرا تشکیل نمیشود.البته اگر تعداد پرونده زیاد باشد تشکیل دادگستری با تشکیلات شهرستان بلامانع است.

شرایط پاک شدن سوء پیشینه یا سوء سابقه کیفری

دادستان در مقام رئیس دادسرا میتواند در تحقیقات حاضر شود و انجام برخی تحقیقات را از بازپرس بخواهد ولی حق متوقف کردن تحقیقات را ندارد.بازپرس از لحاظ تصمیمات مستقل میباشد و در صورت اختلاف با دادستان مرجع صلاح به اختلاف نظر آنها رسیدگی خواهد نمود.این اصل بوده واستثنای آن که بازپرس ملزم به تبعیت از نظر دادستان میباشد این موارد  عبارتند از: احراز ملائت کفیل. اگر بازپرس توانایی مالی کفیل یا وثیقه گذار را احراز نکند و  دادستان این موضوع را بپذیرد ملزم به تبعیت از نظر دادستان میباشد.اما دادیار ملزم به تبعیت از نظر دادستان میباشد.

در تحقیقات ارجاع شده توسط دادستان: اگر دادستان تحقیقات انجام شده توسط بازپرس را کافی نداند میتواند تکمیل تحقیقات را از او بخواهد در این مورد هم ملزم به تبعیت از دادستان خواهد بود.

نحوه ی شکایت در دادسرا

تعریف شکایت از نظر مفهوم حقوقی یعنی اینکه رفتاری که به موجب قانون جرم میباشد علیه اشخاص یا علیه اموال آنها و ... اتفاق افتاده باشد. و به فردی که علیه او جرمی اتفاق افتاده باشد را بزه دیده مینامند.و همین بزه دیده مطابق قانون آیین دادرسی کیفری اگر تعقیب متهم را بخواهد به شاکی و اگر ضرر و زیان حاصل از جرم را بخواهد یا مطالبه نماید مدعی خصوصی نام دارد. جرایم بر حسب ارتکاب و تعدی و تجاوز به حقوق دو گونه است جرایم قابل گذشت و جرایم غیر قابل گذشت.

جرایم غیر قابل گذشت: این گونه جرایم یه موجب قانون تعریف میشوند و مقام اصلی تعقیب یا به زبان عامیانه شاکی اصلی در این جرایم دادستان خواهد بود. و گذشت شاکی در اینگونه جرایم از جهات موقوقی تعقیب یا اجرا نمباشد و مطابق قانون مجازات اسلامی از جهات تخفیف خواهد بود.

جرایم قابل گذشت: جرایمی که صرفا با شکایت شاکی قابل پیگیری و رسیدگی میباشد و گذشت او در هر مرحله از رسیدگی موجب موقوفی تعقیب یا اجرا خواهد بود.

حال میخواهیم به اینکه چگونه میتوان شکایت خود را در دادسرا مطرح کرد و روند رسیدگی یا انجام اقدامات دادسرا در مورد ثبت شکایت چگونه میباشد اشاره نموده و توضیحات لازم را به شما مطالعه کنندگان محترم این مقاله ارائه نماییم.

مطابق با قانون اساسی هر فردی حق دارد برای تظلم خواهی به دادگاه صالح برای احقاق حق خود رجوع نماید. و اینکه این حق مطلق بوده و قابلیت سلب حتی به موجب قانون از افراد نمیباشد. یعنی هر فردی حق شکایت دارد.و میتواند با حضور در نزد مقام قضایی عنوان شکایت خود را برای ستاندن حق سلب شده ی خود مطرح کند. ما در موضوعات حقوقی با دادخواست شکایت را مطرح میکنیم دادخواست باید در یک برگ چاپی مخصوص باشد و نقص آن باعث ضمانت اجراهای خاصی میباشد.مانند اینکه شخصی به شما بدهکار است و شما برای اینکه بتوانید پول خود را از ایشان مطالبه کنید باید دادخواست مطالبه وجه به دادگاه حقوقی بدهید. به این شخص خواهان میگویند. و طرف شکایت در دادخواست حقوقی خوانده است.

استعلام ممنوع الخروجی با کد ملی

در موضوعات کیفری کسی که شکایت میکند را شاکی و کسی که علیه اش شکایت شده مشتکی عنه نامیده میشود.

اما در موضوعات کیفری شکایت میتواند کتبی یا شفاهی باشد و لازم نیست که حتما  در برگه چاپی مخصوص باشد. شکایت کتبی یا شفاهی همه وقت از طرف ضابطین یا مقام قضایی قابل ثبت و پیگیری است و نمیتوانند بخاطر اینکه شکایت کتبی نیست از رسیدگی به آن امتناع نمایند.زیرا تخلف انتظامی بوده و موجب محکومیت میباشد. هر شخصی که بزه دیده است میتواند شخصا یا توسط وکیل یا نماینده ی قانونی اش طرح شکایت نماید.البته امروزه بیشتر موارد از طریق کلانتری های موجود در هر منطقه اقدام به ثبت شکایت میکنند و پرونده از طریق کلانتری حسب مورد به دادگاه یا دادسرا ارسال میشود. زمانی که به کلانتری مراجعه کردید و شکایت خود را چه شفاهی چه کتبی تقدیم نمودید به شما رسید تحویل میدهند و عنوان شکایت شما از طریق این مرجع ثبت به دادسرای مربوط ارجاع میشود. یک نکته ی قابل توجه و مهم این است که شخص برای شکایت خود چه حقوقی و چه کیفری نیاز به ثبت نام در سامانه ی ثنا دارد و کلیه ی ابلاغ ها و روند پرونده و اخطاریه ها از طریق سامانه ی ثنا به شاکی یا شاکیان اطلاع رسانی میشود. داشتن سامانه ی ثنا برای هر فرد الزامی میباشد. تا بتواند وارد سامانه ی ثنا شده و  در قسمت مشاهده ی ابلاغیه، ابلاغیه های خود را مشاهده نماید.

اقدامات قابل ارجاع به ضابطین دادگستری

قبل از هر چیزی به تعریف ضابطان دادگستری مطابق با ماده ی 28 قانون آیین دادرسی کیفری اشاره میکنیم:

ضابطان دادگستری مامورانی هستند که تحت نظارت و تعلیمات دادستان در کشف جرم، حفظ آثار و علائم و جمع آوری ادله وقوع جرم، شناسایی، یافتن و جلوگیری از فرار و مخفی شدن متهم، تحقیقات مقدماتی، ابلاغ اوراق و اجرای تصمیمات قضائی، به موجب قانون اقدام می کنند.

مطابق با تعریف فوق اقداماتی که ضبطان انجام میدهند عبارتنداز:

• کشف جرم
• حفظ آثار و ادله ی وقوع جرم 
• شناسایی، یافتن و جلوگیری از فرار و مخفی شدن متهم
• تحقیقات مقدماتی 
• ابلاغ اوراغ
• اجرای تصمیمات قضایی 

چگونه گواهی عدم سوء پیشینه بگیریم؟

ضابطین به دسته عام و خاص قابل تقسیم هستند.

ضابطان عام:شامل فرماندهان و درجه داران و افسران نیروی انتظامی که با تعلیمات لازم کارت ویژه را دریافت کرده اند. این ضابطین صلاحیت و اختیارشان نامحدود بوده مگر قانون ترتیبی مقرر نماید.

ضابطین خاص:  به مامورانی گفته می شود که بر خلاف ضابطین عام، صلاحیت و اختیاراتشان به جرم های خاص و معینی محدود می شود، و خارج از آن جرایم این حق را ندارند که در امری دخالت کنند. از مصادیق این ضابطین می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• روسا، معاونان و مأموران زندان در خصوص مسائلی که مربوط به زندانیان است.
• مأموران وزارت اطلاعات سازمان اطلاعات سپاه در زمینه پیشگیری و مقابله با فساد و اخلال در امنیت اقتصادی، جرایم سازمان یافته ضد امنیتی، اقدامات تروریستی وتهدیدات امنیتی
• مأموران‏ نیروی‏ مقاومت‏ بسیج‏ سپاه‏ پاسداران‏ انقلاب اسلامی
• فرمانده هواپیما در مورد جرایمی که در هواپیما رخ می دهد.

سوالات شما ؛  پاسخ های ما

آیا میتوان برای شکایت به دادسرا مراجعه کرد؟

بله، فرد مستقیم میتواند در دادسرا حاضر شده و شکایت کتبی یا شفاهی خود را تقدیم نماید.

آیا میتوان از فرد خارجی  هم در دادسرایران شکایت نمود؟

بله، اگر فرد خارجی در ایران جرمی علیه اشخاص ایران انجام دهد بر طبق ماده 3 قانون مجازات صلاحیت سرزمینی رسیدگی به این جرم در ایران میباشد.

آیا میتوان موضوع حقوقی را در دادگاه کیفری مطرح کرد؟

بله اگر عنوان واجد جنبه ی کیفری باشد میتوان به موضوعات حقوقی در دادگاه کیفری رسیدگی نمود.

آیا در شورای حل اختلاف هم دادسرا وجود دارد؟

خیر، دادسرا قابلیت تشکیل در شورا را ندارد.یعنی در معیت شورا دادسرا وجود ندارد.

آیا در موضوعات کیفری امیتوان درخواست تامین خواسته داد؟

بله د رموضوعات کیفری تا قبل از ختم رسیدگی میتوان درخواست تامین خواسته کرد.