رای دادگاه بدوی و شکستن رای در تجدیدنظر

رای دادگاه چیست؟

وقتی یک نفر از دادگاه تقاضای رسیدگی به امری را می نماید ، دادگاه پس از رسیدگی و بررسی و شنیدن اظهارات طرفین ، حکم صادر می نماید. حکم ممکن است در قالب رای دادگاه باشد و یا این که دادگاه حکم خود را به شکل قرار صادر نماید. رای دادگاه نشان دهنده داوری مرجع قضایی میان طرفین است. قرار زمانی از سوی دادگاه صادر می شود که مانعی در راه رسیدگی وجود دارد. رای دادگاه ممکن است از مرجع بدوی صادر شود و یا در مرحله تجدیدنظر این اتفاق بیفتد.

رای دادگاه باعث می شود که اختلافات تمام شود، اما ممکن است رای دادگاه عادلانه نباشد. رای دادگاه واقعیت را مشخص می کند اما ممکن است با حقیقت منطبق نباشد. به طور مثال ممکن است شخصی خودکشی کند اما تمام عوامل دست به دست هم دهد و شخص دیگری به عنوان قاتل شناسایی شود و حکم قصاص وی صادر شود. در اینجا رای دادگاه واقعیت را نشان می دهد اما حقیقت چیز دیگری است.

تفاوت رای دادگاه بدوی و تجدیدنظر

وقتی کسی می خواهد دعوایی را شروع کند، مرجع بدوی به دعوا رسیدگی می کند. دادگاه بدوی معمولاً یک قاضی دارد و همان شخص رای را صادر می کند. در قانون آیین دادرسی مدنی هم به این مسئله اشاره شده است که دادگاه بالاتر نمی تواند رسیدگی کند مگر اینکه یک دفعه در مرحله بدوی رسیدگی صورت گرفته باشد. دادگاه بدوی و تجدیدنظر از لحاظ شکلی تفاوت هایی با یکدیگر دارند. مثلاً در هر شهرستان دادگاه بدوی وجود دارد اما دادگاه تجدیدنظر فقط در مرکز هر استان وجود دارد.

رای دادگاه بدوی و تجدیدنظر ممکن است یکسان باشد؛ همچنین دادگاه تجدیدنظر ممکن است رای دادگاه بدوی را نقض کند.

رای دادگاه بدوی غیرقطعی است و بعد از گذشت مدت زمان تجدیدنظر قطعی می شود. رای زمانی قابل اجرا می باشد که قطعی شده باشد؛ بنابراین رای دادگاه بدوی بعد از قطعی شدن قابل اجرا است.

رای دادگاه بدوی توسط یک قاضی صادر می شود اما رای دادگاه تجدیدنظر توسط یک قاضی و دو مستشار صادر می شود.

  تفاوت حکم و قرار

مشاهده ابلاغیه رای دادگاه

تا قبل از سال 1395 آرای دادگاه و برگه های قضایی توسط مامور ابلاغ به اقامتگاه شخص ارسال می شد. بعد از سال 1395 و با فراگیری اینترنت، سیستم قضایی نیز از اینترنت بهره برد و سامانه ثنا وظیفه ارسال ابلاغیه های قضایی و نمایان ساختن روند کار پرونده را بر عهده گرفت. برای مشاهده ابلاغیه رای دادگاه باید به سامانه ثنا مراجعه نمود و مشاهده ابلاغیه جدید را انجام داد. اکنون برای مشاهده ابلاغیه رای دادگاه دیگر نیازی به مراجعه حضوری به دادگاه نیست و با دسترسی به اینترنت می توان ابلاغیه رای دادگاه را حتی در موبایل مشاهده کرد.

شگستن رای در تجدیدنظر

یکی از اصطلاحاتی که در میان مردم وجود دارد، شکستن رای می باشد. شکستن رای در تجدیدنظر یعنی نقض رای بدوی در مرحله تجدیدنظر. همانگونه که در بالا اشاره کردیم، ممکن است رایی که دادگاه بدوی صادر می کند، توسط دادگاه تجدیدنظر دارای اِشکال دانسته و نقض شود. مثلاً دادگاه بدوی رای بر محکومیت شخصی را صادر نماید اما در مرحله تجدیدنظر، این رای نقض شود یا به اصطلاح، رای دادگاه بدوی شکسته شود.

 قرار امتناع از رسیدگی

احتمال تغییر رای در دادگاه تجدیدنظر

رای صادر شده از دادگاه بدوی، ممکن است اشتباه باشد و یا بر اساس دلایل غیرصحیح صادر شود و در دادگاه تجدیدنظر، اشتباه بودن رای صادر شده مشخص شود. احتمال تغییر رای در دادگاه تجدیدنظر وجود دارد اما همه آرا نیز نقض نمی شود. یعنی اگر از رای صادر شده درخواست تجدیدنظر بشود، این به معنای نقض حتمی رای نیست.

نمونه نقض رای دادگاه بدوی

آقای ا.م.ج با وکالت آقای ح.ف به طرفيت تجديدنظرخوانده آقای غ.ن.د نسبت به دادنامه شماره 1055 -05/04/1401 صادره از شعبه سوم دادگاه عمومی حقوقی بخش کهريزک که به موجب آن در خصوص دعوای الزام به تحويل ششدانگ کارگاه با پلاک ثبتی 952/4 حوزه ثبتی کهريزک مزيد بر خسارات قانونی قرار عدم استماع دعوا صادر گرديده مالاً وارد به نظر می رسد چرا که درخواست ايفاء تعهدات قراردادی موضوع مبايعه نامه عادی 10056 -18/09/1400 با مقررات حاکم منافاتی ندارد. از اين حيث که اگر شخصی با سند رسمی مدعی مالکيت ملک شود امکان طرح دعوای اعتراض ثالث وجود داشته و در فرضی هم که ملک در يد ثالث باشد اين ادعاء مسموع است. ايضاً در صورت عدم امکان اجراء حکم، موجبات فسخ قرارداد يا مطالبه خسارت وجود دارد. کما اينکه برای اموال غير منقول فراوانی امکان اخذ سند مالکيت رسمی نيست که نمی توان ذی نفع آن را از منافع چنين املاکی محروم نمود. فلذا با پذيرش درخواست تجديدنظر مستنداً به بندهای ج و هـ ماده 348 و ماده 353 با رعايت ماده 3 از قانون آئين دادرسی مدنی مصوب 1379 دادنامه تجديدنظرخواسته را نقض و پرونده امر جهت رسيدگی ماهوی به دادگاه مربوطه اعاده مي نمايد. رای صادره قطعی است.